TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ

TEFSİR ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Tefsir İlmi, Kur’ân’ın en doğru bir şekilde açıklanmasını hedefleyen bir ilimdir. Bilindiği gibi Kur’ân’ın ilk açıklayıcısı Hz. Peygamber (s.a.v.)’dir. Bu görev kendisine bizzat Yüce Allah (c.c.) tarafından verilmiştir. O’nun ashabı da gerek O’ndan aldıkları bilgileri ve gerekse kendi anlayışlarını daha sonraki nesle aktarmışlardır. Daha sonra gelenler de aynı rolü oynamışlar, öncekilerden aldıkları bilgilere ilavelerde bulunarak kendilerinden sonra gelenlere intikal ettirmişlerdir.

Zamanla Kur’ân ve onun tefsiri ile ilgili pek çok yan ilim dalları ortaya çıkmaya başlamıştır. (Kur’ân Tarihi, pek çok sayıda Ulûmu’l-Kur’ân, Tefsir Usûlü). Tefsirler başlangıçta rivâyet tefsirleri olarak telif edilmiş, daha sonraları da dozu artarak dirâyet tefsiri şeklinde gelişmiştir. Hatta yazarlarının eğilimlerine göre Fıkıh, Dil-Bilim, Edebiyat, Kelam, Tasavvuf, Felsefe, Tabiî İlimler vb. ağırlıklı tefsirler de kaleme alınmıştır.

Son yıllarda ise Kur’ân’da belli bir konu ile ilgili ayetlerin geniş bir şekilde değerlendirildiği konulu tefsir çalışmaları yapılmaya başlanmıştır. Kur’ân, hayatın bütününü içine alan bir kitap olarak dolaylı ve dolaysız pek çok konuya temas etmiştir. Bu sebeple onu açıklamaya çalışanlar da, onun daha iyi anlaşılmasına yarayacak her türlü bilgiden yararlanmışlar ve bundan sonra da yararlanmaya devam edeceklerdir.

Bu anabilim dalında şu konular incelenmektedir:

1. Kur’ân-ı Kerîm tarihi,
2. “Kur’ân İlimleri” ana başlığı altındaki literatür,
3. Kur’ân’ın ele aldığı ana konular,
4. Kur’ân’ın yorumlanmasının metotları,
5. Tarih boyunca oluşan tefsir birikimi
6. Günümüz İslâm dünyasında ve oryantalist bilim çevrelerinde gerçekleştirilen belli başlı Kur’ân araştırmaları.

  “Tefsir Usûlü ve Tarihi”, “Kur’ân Tarihi”, “Kur’ân’da Ana Konular”, “Günümüz Tefsir Problemleri”, “Kur’an’ı Tercüme Teknikleri”, “Kur’an’a Çağdaş Yaklaşımlar” ve “Tefsir Metinleri” gibi dersler okutulmaktadır.

TEFSİR ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELEMANLARI

Doç. Dr. Bayram AYHAN

Doç. Dr. Arslan KARAOĞLAN

Dr. Öğr. Üyesi Hamza SADAN

Dr.Öğr. Üyesi Kerim YILMAZ

HADİS ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Hadis Anabilim Dalı, İslâm dininin ikinci temel kaynağı olan Sünnet’in yazılı bilgi ve belgelerini oluşturan hadîs metinlerini, geçirmiş olduğu tarihî süreci de dikkate alarak hadîs usûlü kaideleri çerçevesinde sened, metin ve muhteva açısından tetkik eden ve bunların güncel yorumlarını yapmaya çalışan bir disiplindir.

Hadis Anabilim Dalında; Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrîrlerinden müteşekkil hadîs metinlerini, bu alanın bilimsel amaç, araç ve metotlarını kullanmak kaydıyla bireylerin pratik hayatta ihtiyaç duyacakları düşünce ve davranış örneklerini sahih ve sağlam sünnet verilerine dayandırılması hedeflenmektedir.   

Fakültemiz Hadis Anabilim Dalında Hadîs İlimleri ve Usûlü, Hadîs I ve Hadîs II zorunlu ders olarak lisans düzeyinde okutulmaktadır. Ayrıca bu bilim dalında Ahkâm Hadîsleri ve Yorumları, Günümüz Hadîs Problemleri, Hadîs İlminde Rical ve Metin Tenkidi, Hadîs Tartışmaları, İslâm Akaidinin Hadîs Kaynakları seçmeli ders olarak yer almaktadır.

HADİS ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELEMANLARI

Dr. Öğr. Üyesi Mahmut GURBET

Dr. Öğr. Üyesi Hasan ERYILMAZ

Arş. Gör. Elif HAKSEVER

Arş. Gör. Furkan YÜKSEL

FIKIH ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Fıkıh, dinin pratik hayata ilişkin hükümlerini belirli delillere ve kaynaklara dayanarak ortaya koyan ve böylece ferdin dinî hak ve yükümlülüklerini bilmesini sağlayan bir ilimdir. Fıkıh temelde ilahî vahye dayanmakla birlikte oluşumunda insanî unsurlara da (içtihatlar, kamu yararı, adetler vb.) yer vermiştir. Aynı zamanda bu ilim dalı İslâm’ın itikadî, vicdanî, metafizik yönlerinin dışında kalan nesnel kurallarını saptamayı hedefleyen bir bilimdir. Bu nesnel kuralların hemen hepsi doğrudan ya da dolaylı olarak insanların canlarının, akıllarının, dinî inançlarının, mallarının ve namuslarının korunmasını amaçladığı gibi insan hakları, hürriyet, eşitlik, adalet gibi hukukun değişmeyen genel ilkelerini, kuram ve uygulama bazında ön plana çıkarmaya çalışır.

Fıkıh belirli bir milletin kültürünün bir parçası olmadığı için zamanla birçok millet tarafından benimsendiği gibi Türkler tarafından da benimsenmiştir. Türkler, asırlar boyu İslâm Hukuku’nu uygulamışlar ve ondan her yönüyle etkilenmişlerdir. Bu hukuk dalının Türkler tarafından uzun süre uygulanması, Türk kültür ve medeniyet tarihinin daha doğru ve gerçekçi şekilde anlaşılması için fıkıh alanında akademik düzeyde araştırmalar yapılması ihtiyacını doğurmaktadır. Fakültemiz lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde Fıkhın çeşitli alanları ile ilgili verdiği dersler ve yürüttüğü tez çalışmaları ile İslâm düşünce tarihinin daha iyi bilinmesine ve anlaşılmasına katkılarda bulunmaktadır.

Fakültemiz, Fıkıh Anabilim Dalı’nda sürdürülen faaliyetlerle öğrencilere aktarılması gereken genel kültür yanında İslâm Hukuk tekniğini, yöntemlerini, tarihini, felsefesini, yöntem ve yorum farklılıklarından doğan farklı içtihatları genel amacına uygun olarak öğrencilerine öğretmeyi ve onları bilimsel anlamda iyi yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca lisans düzeyindeki mezuniyet tezleri ile öğrencilere bilimsel araştırma tekniklerini ve uygulamalarını öğretmeye çalışmaktadır.

Anabilim Dalımızda yapılan akademik çalışmalarda gözettiğimiz amaçlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

·Fıkıh ilminin İslâmî ilimler arasındaki yeri ve pratik hayattaki karşılığı bakımından öneminin belirtilmesi

·Fıkıh ilminin, hukuk tarihimize intikal eden kurumlarının incelenmesi

·Kur’an ile sünnete dayanarak tesis edilen Fıkıh külliyatına dair bilgilerin aktarılması

·İslâm Hukukunun aslî ve fer’î kaynaklarının incelenmesi

·İslâm Hukuku kaynaklarında yer alan genel ilkeler ve Hz. Peygamber’in uygulamaları ışığında gerçekleşen içtihatların analiz edilmesi ve değerlendirilmesi

·Fıkıh literatürünün araştırılması

·İslâm Hukukunun gözettiği maslahatların tayin edilmesi

·İslâm Hukuku ve modern hukuk arasında mukayeseli çalışmaların yapılması

Fakültemiz Fıkıh Anabilim Dalında İslâm İbadet Esasları, Fıkıh I ve Fıkıh II zorunlu ders olarak lisans düzeyinde okutmaktadır. Bunun yanı sıra Fıkıh Anabilim Dalında İslâm Hukuk Metodolojisinde İçtihad Düşüncesi, Klasik Fıkıh Metinleri, İslâm Hukukunun Genel İlkeleri, İslâm Hukukuna Giriş, Fıkıh Usûlü Metinleri, Günümüz Fıkıh Metinleri, Miras Hukuku, Mukayeseli İslâm Hukuku, Fıkıh Okulları, İslâm Hukukunun Genel İlkeleri seçmeli ders olarak yer almaktadır.

FIKIH ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELEMANLARI

Doç.Dr. Mehmet KOÇ

KELÂM VE İTİKADÎ İSLÂM MEZHEPLERİ ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Kelâm; en üstün Varlık’ı yani Allah’ı, varlık bakımından özüne ait niteliklerini ve kendi dışındaki varlıklarla ilişkisini konu edinen bir ilimdir. Bu yapısıyla Kelâm, İslam vahyi ile ortaya çıkan teolojik gerçeklikte Kur’ân’da tevhid kavramı ile ifade edilen inanç anlayışını ve İslam’ın “Ulûhiyet”, “Nübüvvet” ve “Meâd” olarak sistematize edilen diğer inanç konularını rasyonel olarak temellendirme çabalarını ifade eder.

Bunun yanı sıra Kelâm, tüm tarihi boyunca olduğu gibi günümüzde de kesin delillerden hareket ederek dini inançları ortaya koymayı, bunlarla ilgili zihinlerde var olan şüpheleri ortadan kaldırmayı da hedeflemektedir. Kelâm’ın önünde duran, ama ne kadar ilgilendiği tartışmalı olan bir diğer konu ise, toplumsal problemlere olan ilgisidir. Kelâm’ın önüne hedef olarak Tanrı’yı ve Tanrısal olanı koyması ve Tanrı’yla ilgilenmeyi şerefli bir ilim olmasının temeli olarak görmesi, insanla ve insani olanla irtibatını zayıflatmıştır. Kelamın tarihsel dinamikleri içerisinde zayıf kalan toplumsal sorunlar Fakültemiz Kelam Anabilim Dalında temel ilgi alanı haline getirilmeye çalışılmaktadır. Bu çerçevede İnsan (Toplum), Tarih, Tabiat gibi temalar kelamın temel ilgili alanı olarak tanımlanmaktadır.

Mevcut müfredat çerçevesinde Kelâm, Lisans düzeyinde ‘‘İslâm İnanç Esasları’’, “Kelâm I”, ‘‘Kelâm II”, “Kelâm Tarihi” ve “Günümüz Kelâm Problemleri” adlarıyla okutulmaktadır. İslâm İnanç Esasları dersinde, îman esasları ayrıntılı bir şekilde ele alınmakta ve okutulmaktadır. Kelâm I ve Kelâm II derslerinde, klasik kelam konuları arasında yer alan Mu’tezile, Eş’ârî ve Maturidî Kelâm sistemleri temelinde karşılaştırmalı olarak verilmektedir. “Kelâm Tarihi” dersinde ise Kelâm ilminin tarihsel gelişimi, kelâmî görüşlerin ortaya çıktığı toplumsal, kültürel ve düşünsel dinamikler dikkate alınarak Kelam ile tarih arasındaki yapısal ilişki ortaya konmaktadır. “Günümüz Kelâm Problemleri” dersinde de Reenkarnasyon, Satanizm, Kök Hücre, Din-Bilim İlişkisi, Din-Siyaset İlişkisi ve Ateizm gibi çağdaş kelam sorunları ele alınmaktadır.

Diğer taraftan İslâm’ın siyasî, itikadî ve amelî sahadaki düşünce ekolleri diyebileceğimiz mezhepler, dinin anlaşılma biçimi ile ilgili farklılıkların kurumlaşması sonucu ortay çıkmış olan beşerî oluşumlardır. Siyasî, içtimaî, iktisadî, tarihî, kültürel, coğrafî ve benzeri sebepler, din anlayışında birtakım farklılaşmalara yol açmıştır. Bu farklılaşmaların belirli bir süreç dâhilinde kurumsallaşması, görüşlerin sistematik nitelik kazanarak sosyo-kültürel yapıyı derinden etkilemesi ve oluşan mecrada, temel argümanları desteklemek ve temellendirmek amacıyla fikir üretilmeye başlanması, karşımıza mezhep olgusunu çıkarmıştır. İtikadî İslâm Mezhepleri, siyasî ve itikadî gayelerle vücud bulmuş İslâm’ın düşünce ekolleri diyebileceğimiz bu beşerî oluşumları, bilimsel yöntemlerle inceleyen bir bilim dalıdır.

İtikadî İslâm Mezhepleri, bütün İslâmî anlayışları ve fikirleri bir araya toplayan bir bilim dalı olup, mezhepleri olduğu gibi inceler. Her mezhebi kendi kaynaklarına, kendi iddialarına göre ele alır ve tanıtır. Dolayısıyla da mezheplerin görüşlerini anlatırken objektif bir yaklaşım içindedir. İtikadî İslâm Mezhepleri, geçmişte var olan fırkaların, veya bugün yaşamakta olan mezhep ve çağdaş İslamî akımların İslâm’ı nasıl anladıklarını ortaya koymaya çalışır ve mezheplerin savunduğu fikirlerin tarihini, siyasî ve içtimaî temellerini ortaya koyar. Böylece fırkalar arsındaki ihtilaf noktaları aydınlanır ve belki de gereksiz düşmanlıklar yerini dostluk ve müşterek anlayışa bırakır.

KELÂM VE İTİKADÎ İSLÂM MEZHEPLERİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELEMANLARI

Dr. Öğretim Üyesi Yakup HAFIZOĞLU

Arş. Gör. Serkan ÇETİN

Arş. Gör. A. İskender SARICA

TASAVVUF ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Tasavvuf Anabilim Dalı, İslâm dininin içerdiği bilgi ve düşünce birikimini öğrenme ve bu birikimi pratik hayata yansıtma gayretiyle Müslümanlarca sergilenen samimi gayretleri ve tüm bunların Kur’ân ve Sünnette yer alan unsurlarını incelemektedir.

Bu Anabilim Dalı, bilgi ve değer anlayışı önde gelen örnek şahsiyetleri ilmî usûllerle tanıtmakta, Türk ve Osmanlı Dönemi tasavvuf kültürü araştırmalarına ayrı bir öenm vermekte ve bu disiplinin diğer temel disiplinlerle olan ilişkisini ve karşılıklı etkilerini ortaya koymayı hedeflemektedir. 

Fakültemiz Tasavvuf Anabilim Dalında Tasavvuf zorunlu ders olarak lisans düzeyinde okutulmaktadır. Ayrıca bu branşta Tasavvuf Tarihi, Tasavvuf Musikisi Repertuvarı seçmeli ders olarak yer almaktadır.

TASAVVUF ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELAMANLARI

Dr. Öğretim Üyesi Ahmet VURAL

Arş. Gör. Hicret KARADUMAN

Arş. Gör. Emrah SAĞMAK

ARAP DİLİ VE BELAGÂTI ANABİLİM DALI

TANITIM VE İÇERİK

Arap Dili ve Belagâtı Anabilim Dalı, İslâm dininin temel kaynaklarını doğrudan anlayabilmek, Temel İslam Bilimleri ve Kültür Tarihi alanlarında yazılmış olan klasik ve modern eserleri inceleyebilmek maksadıyla öncelikle en önemli kaynak dil olan Arapçanın öğrenilmesini kendine gaye ve hedef edinmiştir.

Bu alan içerisinde yer alan bazı kavram ve dil inceliklerinin anlaşılması için de belagât ismi altında, özellikle de bu dile ait muhtelif disiplinlerin bilinmesi gerekmektedir. Bu nedenle Arap Dili ve Belagâtı Anabilim Dalı, lisans düzeyinde Arapçayı dil ve gramer olarak bilimsel metotlar ve modern araç-gereçlerle öğretmeye çalışmaktadır. 

Fakültemiz Arap Dili ve Belagâtı Anabilim Dalında Arap Dili ve Belagâtı I ve Arap Dili ve Belagâtı II zorunlu ders olarak lisans düzeyinde okutulmaktadır. Ayrıca bu alanda Arapça Sözlü ve Yazılı Anlatım, Kur’ân Arapçası, Arapça Dinî ve Edebî Metinler, Medya Arapçası seçmeli ders olarak yer almaktadır.

ARAP DİLİ VE BELAGÂTI ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELEMANLARI

Dr. Öğretim Üyesi Muhammet Berat CAN

Öğr. Gör. Kenan YENİCELİ

Arş. Gör. Müfide AĞIRKAN

Arş. Gör. Recep YARTAŞI

KURAN'I KERİM OKUMA VE KIRAAT İLMİ ANABİLİM DALI

KURAN'I KERİM OKUMA VE KIRAAT İLMİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ELAMANLARI

Öğr. Gör. Ahmet TEMEL

Arş. Gör. Ömer Faruk DOĞAN